Bronisław Piłsudski w niektórych regionach Dalekiego Wschodu uważany jest wręcz za bohatera narodowego. Był etnografem, lingwistą, wybitnym antropologiem i badaczem kultury ludów Azji. Prowadził badania tak istotne, że ocalił od zapomnienia kulturę i język jednego z najbardziej zagadkowych ludów świata - Ajnów - zamieszkujących północną Japonię i kawałek Rosji.

W 1887 roku, kiedy Bronisław miał 21 lat, wziął udział w działalności wywrotowej przeciwko carowi Rosji - Aleksandrowi III. Jego rola nie była znacząca, ale grupa, opracowując plan, zwróciła na siebie uwagę straży carskiej, a ta wtrąciła wszystkich do aresztu. Pięć osób stracono, ale Bronisławowi karę śmierci zamieniono na zesłanie i tak trafił on na wyspę Sachalin.

Po kilku latach, w 1896 roku został wysłany z misją meteorologiczną na południową część wyspy, gdzie pierwszy raz zetknął się z Ajnami – a dokładniej ostatnią niezjaponizowaną jeszcze populacją Ajnów. Byli oni rodowitymi mieszkańcami północnej Japonii brutalnie mordowanymi przez Japończyków, którzy stopniowo zabierali im ich ziemie. Ajnowie to lud genetycznie i etnicznie różny zarówno od Rosjan, jak i od Japończyków. Zafascynował Piłsudskiego do tego stopnia, ze spędził z nim 15 lat. Badał ich obyczaje, kulturę i sztukę, utrwalił język i wygląd. Na fonografie Edisona zarejestrował muzykę i śpiewy, co było bardzo istotne, gdyż lud Ajnów był niepiśmienny, a nagrania te są jedynymi, które przetrwały do czasów obecnych. Na dodatek nikt wcześniej nie zajmował się Ajnami.

W uczeniu się języka i obyczajów antropologowi pomagała bratanica wodza, Chuhsamma, w której z czasem się zakochał i wziął ślub. Parze urodziła się dwójka dzieci: syn Sukezō i córka Kyō.

Piłsudski kontynuował badania nad Ajnami na japońskiej wyspie Hokkaido, gdzie nagrywał rozmowy, śpiewy i wykonywał fotografie. Stworzył również słowniki z ponad 10 tys. słów z języka ajnuskiego (a także inne języka galickiego, orockiego i języka Mangunów).

W 1904 roku wybuchła wojna rosyjsko-japońska, która uniemożliwiła Piłsudskiemu powrót na Sachalin. Dodatkowo Rosjanie podejrzewali go o bycie japońskim szpiegiem. Jednakże po raz pierwszy od czasu zesłania miał szansę na powrót do Polski. Chciał zabrać ze sobą rodzinę, ale na to nie zgodził się wódz wioski, a wuj i opiekun jego żony. Chuhsamma podobno niezwykle kochała męża i bardzo za nim tęskniła. Antropolog przeżywał rozstanie z rodziną, wiedział też, że prawdopodobnie nigdy ich więcej nie zobaczy, mimo tego nie zrezygnował z powrotu do ukochanej ojczyzny. Przez Japonię, Stany Zjednoczone i Zachodnia Europę w 1906 roku dotarł do Krakowa.

W Polsce zamieszkał w Zakopanem, gdzie prowadził badania etnograficzne Podhala. Wciąż jednak, tak jak jego znany brat, marzył o niepodległej Polsce. By pomóc w działalności polskich środowisk niepodległościowych, w 1917 roku wyjechał do Szwajcarii, a stamtąd do Paryża, gdzie niespodziewanie 17 maja 1918 roku, zaledwie pół roku przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości, utonął w Sekwanie. Śledztwo wykazało, że było to samobójstwo, ale na ten temat wciąż jest więcej niewiadomych niż faktów.

Mało kto wie, że w Japonii – na Hokkaido i w Yokohamie – mieszka kilkunastu potomków rodziny Piłsudskich, w tym wnuk Bronisława – Kazuyasu Kimura (ur. 1955). Gdyby chciał, tylko on z rodziny, jako ostatni potomek linii męskiej, mógłby nazywać się Piłsudski. Co ciekawe, pamięta on o swoim dziadku (mimo że go nigdy nie poznał) i korzeniach, jakie ma w Polsce, odwiedził m.in. Zakopane.

Bronisław Piłsudski z pewnością był nie tylko starszym bratem Józefa, ale światowej sławy badaczem i antropologiem. Niestety jego historia jest dość smutna – musiał rozstać się z rodziną, nie udało mu się doczekać niepodległości Polski, a w Japonii i wielu innych miejscach jest dużo bardziej znany niż w ukochanej ojczyźnie.

Symbolem i pierwszą osobą, która kojarzy się większości Polaków z odzyskaniem przez Polskę niepodległości jest Józef Piłsudski. Nie ma chyba Polaka, który nie znałby nazwiska marszałka. A czy ktoś z Was słyszał o jego starszym o rok bracie Bronisławie? Czy wiecie, że ostatni męski potomek rodziny Piłsudskich, wnuk Bronisława, jest… Japończykiem?